Kto tak pięknie gra (instrumenty dęte drewniane)

Instrumenty dęte drewniane, to takie, w których wibratorem jest drewniany stroik, bądź krawędź, o którą rozpraszany jest strumień powietrza. Sam instrument może być wykonany z dowolnego materiału, np. drewna, metalu lub tworzywa sztucznego. 

Źródłem dźwięku w instrumentach dętych drewnianych jest wibrujący strumień powietrza, którego częstotliwość (wysokość dźwięku) jest regulowana przez zakrywanie otworów w korpusie instrumentu. Ponieważ przykrywanie wielu otworów naraz byłoby trudne lub nawet niewykonalne, w wielu instrumentach dętych drewnianych stosuje się mechanizm z klapami. Tyle za Wikipedią i od razu mamy wytłumaczenie dlaczego np. flet poprzeczny, który w całości jest metalowy (bądź wykonany ze srebra, złota lub platyny), należy do grupy instrumentów dętych drewnianych. Wynika to również z rodziny, do jakiej należy. Cała rodzina fletów (w tym proste i wszystkie odmiany poprzecznych) należą do tej samej grupy. Dawniejszą odmianą fletu był tzw. flet traverso. W orkiestrach często używana jest również tzw flet piccolo, czyli flet mały, który charakteryzuje się ostrą, wysoką, przenikliwą barwą (zgodnie z zasadą, którą poznaliśmy przy omawianiu instrumentów smyczkowych- im mniejszy instrument, tym wyższe dźwięki wydaje i analogicznie- im większy gabarytowo, tym niższe dźwięki można usłyszeć).

Zapraszam do posłuchania barw różnych fletów:

Kolejnym instrumentem dętym drewnianym jest obój. Jest to instrument o wyjątkowo pięknym brzmieniu. Buduje się go najczęściej z drewna różanego albo afrykańskiego drzewa zwanego grenadillą, dzięki któremu ma charakterystyczny czarny kolor, choć może być także zrobiony z ebonitu i plastiku. Złożony jest z kanału z 16-20 otworami kontrolowanymi za pomocą systemu metalowych klap służących do zmiany wysokości dźwięku. Wyposażony jest w podwójny stroik, czyli dwa kawałki trzciny, które wyglądają jak spłaszczony kawałek słomy. Precyzyjnie wycięte i złożone ze sobą, drgają wprawiając w ruch słup powietrza znajdujący się we wnętrzu instrumentu. Stroiki oboiści przygotowują najczęściej samodzielnie. O trudnościach związanych grą na tym instrumencie można usłyszeć tutaj:

Jego altową odmianą jest rożek angielski. Wizualnie bardzo podobny, jednak nieco większy, z inaczej ukształtowaną czarą głosową oraz przedłużonym wejściem stroika. Jak brzmi? Można posłuchać tutaj:

Natomiast dawną odmianą oboju, jego pierwowzorem jest szałamaja:

Kolejnym bohaterem jest klarnet. Optycznie bardzo zbliżony do oboju. Klarnet jest czarną, cylindryczną rurą zakończoną nieco rozszerzoną czarą głosową. Tak jak obój, wyposażony jest w metalowe klapki, ale posiada inny niż w oboju stroik, umieszczony w płasko ściętym ustniku za pomocą metalowej obręczy zwanej ligaturą. Jest nim pojedynczy kawałek trzciny, którego drgania powodują powstawanie dźwięku. Klarnet podzielony jest na 5 części: ustnik, baryłkę, górną i dolną część korpusu oraz czarę głosową. Klarnet występuje w różnych wielkościach i strojach, a obecnie najbardziej popularny jest klarnet w stroju B. W orkiestrze symfonicznej są zwykle 2–4 klarnety.
O klarnecie oraz jego odmianach można posłuchać tutaj:

Mówiąc o klarnecie nie można nie wspomnieć o jego najbliższej rodzinie, czyli o saksofonach. I tu mamy kolejny przykład (obok fletu), gdzie całkowicie metalowy instrument należy do grupy instrumentów dętych drewnianych. A wszystko przez jego stroik, który, tak jak w karnecie, jest drewniany. Saksofon składa się z metalowej rury w kształcie fajki (w przypadku saksofonu sopranowego - prostej), wyposażony jest w klapy i pojedynczy stroik, jak w klarnecie. Obecnie buduje się saksofony w 7 wielkościach: kontrabasowy, basowy, barytonowy, tenorowy, altowy i dwa sopranowe. Rzadko pojawia się w orkiestrze symfonicznej (co nie znaczy, że nie ma go tam wcale), dużo częściej można je spotkać raczej w zespołach instrumentów dętych, orkiestrach jazzowych i w muzyce popularnej. Saksofony wszyscy znają i chyba lubią, bo charakteryzują się dość ciepłą barwą, jednak zapraszam do wysłuchania jak brzmią:

I ostatnim instrumentem dętym drewnianym jest fagot. Zazwyczaj robi się go z drewna klonowego, a tańsze modele z tworzyw sztucznych. W orkiestrze symfonicznej występuje zwykle od 2 do 4 fagotów. Jest on zbudowany z dwóch drewnianych rur o łącznej długości ponad 250 cm, połączonych tzw. kolankiem. Wyposażony jest w podwójny stroik ( podobnie jak obój) i metalowe klapy. Za pomocą stroika powietrze wdmuchuje się do metalowej rurki zwanej esem. Długa tuba instrumentu sprawia, że dość łatwo jest na nim grać.
Jest to instrument o dużych możliwościach ekspresyjnych i specyficznym brzmieniu, z którego można wydobyć zarówno bardzo wysokie, jak i bardzo niskie dźwięki. Jego basową odmianą jest kontrafagot. Jego poczwórnie złożona rura osiąga długość blisko 5 metrów!
Do posłuchania o fagocie i jego odmianach zapraszam tutaj: 

Na deser ciekawostka :)

W zasadzie na tym mogłabym zakończyć opowiadanie o instrumentach dętych drewnianych, ale bardzo chciałabym podzielić się moim najnowszym odkryciem, o którym przez wiele lat swojej edukacji muzycznej nie słyszałam i nie spotkałam się z nim. Otóż całkiem niedawno odbył się w łódzkiej Akademii Muzycznej Kongres fletowy. I tam odkryłam, że tak popularny instrument jak flet poprzeczny ma nie tylko swoją wyższą odmianę (piccolo), ale również niższe. I tak oto odkryłam, że istnieje cos takiego jak flet basowy! I jak pięknie on brzmi- posłuchajcie proszę: 

Ale także mamy flet kontrabasowy! Wysłuchajcie proszę do samego końca, jak ogromne możliwości artykulacyjne posiada.

I z tym optymistycznym brzmieniem zostawiam Was do jutra, gdzie opowiem o rodzinie dętych blaszanych.