Kto tak pięknie gra (instrumenty strunowe szarpane)

Instrumenty strunowe szarpane charakteryzują się tym, że źródłem dźwięku jest struna wprawiona w drgania poprzez szarpnięcie, np za pomocą palców, kostki, czy jak np w klawesynie piórka. To bardzo duża grupa instrumentów, z których najpopularniejszymi są: gitara, banjo, mandolina, harfa i klawesyn.

Gitara- najbardziej popularny instrument wśród strunowych szarpanych. O budowie i rodzajach gitar może nie będę pisać, bo te informacje można znaleźć choćby w Wikipedii. Zaznaczę tylko, że najbardziej podstawowym podziałem jest rozgraniczenie na gitary akustyczne (czyli z pudłem rezonansowym) i elektryczne (gdzie drgania struny są przekształcane w zmiany napięcia elektrycznego za pomocą przetwornika elektromagnetycznego).
Kilka ciekawostek i historia gitary- zapraszam do Muzykoteki Szkolnej.
Barwy gitary- o ile w gitarach akustycznych barwy są na ogół naturalne, o tyle elektryczne mają ich mnóstwo w zależności od użytego efektu.
Gitara akustyczna (klasyczna)

Banjo- posiada okrągłe pudło rezonansowe przypominające tamburyn. Struny (4-9) rozpięte są wzdłuż gryfu z progami. W banjo 5-strunowym piąta struna – krótsza – traktowana jest jako struna burdonowa i strojona jest od połowy gryfu. W Polsce banjo nie jest nazbyt popularne, ale w niektórych stanach na południu USA jest niemal narodowym instrumentem.
Barwa banjo

Mandolina- Współczesna mandolina jest niewielkim instrumentem, o krótkim gryfie i płytkim, okrągłym pudle rezonansowym. Pochodzi z rodziny lutni. Korpus rezonansowy mandoliny ma kształt przeciętego migdała i jest dość wypukły. Na dość krótkiej szyjce z metalowymi progami na podstrunnicy montowane są cztery pary metalowych strun nastrojonych tak jak skrzypce. Charakterystyczną techniką gry na mandolinie jest tremolo uzyskiwane przez szybki ruch kostką.
Barwa mandoliny

Harfa- jest instrumentem o absolutnie anielskiej i kojącej barwie dźwięku. Ma kształt wysokiego, odwróconego trójkąta, którego jeden bok stanowi rozszerzające się u dołu pudło rezonansowe. Z tego pudła wychodzi 47 strun(!), które naciąga się na kołki w górnej ramie. Strojone są one wg gamy Ces-dur. W podstawie harfy znajduje się 7 pedałów służących do przestrajania strun odpowiadających dźwiękom o tej samej nazwie we wszystkich oktawach. Pedały pozwalają zatem na każdej strunie wydobyć 3 różne dźwięki i zmieniać tonację. Struny harfy robione są z różnego rodzaju nylonu lub nylonu powlekanego miedzią. Górna rama (szyjka) harfy ma kształt rozciągniętej litery S i jest zwykle bogato zdobiona. W orkiestrze są zwykle 1-2 harfy. Na harfie gra się na siedząco, trzymając nogi i ręce po obu stronach instrumentu. Opiera się ją lekko na prawym ramieniu i szarpie struny za pomocą opuszków palców i kciuka. Jest jednym z najstarszych instrumentów, bo była znana już w starożytności.
Barwa harfy

Klawesyn- i tu jest pierwsza niespodzianka. Na pierwszy rzut oka klawesyn wygląda jak fortepian, ale w środku bardzo się te instrumenty różnią. Otóż wewnątrz pudła rezonansowego klawesynu, często bogato zdobionego, na drewnianej ramie zamocowane są struny. Jednak w przeciwieństwie do fortepianu, pobudzenie strun dokonuje się nie poprzez uderzenia młoteczkiem, ale szarpnięcia plektronem, który jest połączony mechanizmem osiowym z klawiaturą. Gdy grający naciska klawisz, plektron (piórko albo kolec) zaczepia o strunę. Po zwolnieniu klawisza powraca ono do pozycji wyjściowej, a struna jest tłumiona. Klawesyn ma często więcej niż jedną klawiaturę, dwa lub więcej rzędów strun (naciągów), a także – podobnie jak organy – jest wyposażony w dźwignie rejestrowe (uruchamiane ręcznie, ale też kolanem lub stopą), związane z głosami o różnej barwie.
Proszę posłuchać jak bardzo różni się barwą od fortepianu

Opowiem o jeszcze jednym instrumencie, który ostatnio przechodzi swój renesans, bo długo go nie był widać, a teraz bardzo często jest używany zwłaszcza w muzyce rozrywkowej i wśród młodzieży. Mam na myśli ukulele. W najpopularniejszej formie podobny jest do niewielkiej gitary, chociaż istnieją ukulele o innych kształtach pudła rezonansowego. Zwykle ma cztery struny, rzadziej sześć lub osiem, ale maksymalnie w czterech parach strojonych unisono lub oktawami. Gra się palcami, rzadziej z użyciem kostki (piórka/plektronu). Najczęściej wykorzystywane jako instrument akompaniujący, ale używane również do gry solowej.
Barwa ukulele

Instrumentów strunowych szarpanych jest oczywiście dużo więcej, np. wszelkiego rodzaju lutnie czy bałałajki, jednak współcześnie dość rzadko są używane.