Kto tak pięknie gra (reżyser dźwięku)

Jeśli ktoś z Was wytrzymał napór linków, które wstawiłam w opowieści o orkiestrze i obejrzał film opowiadający o kulisach pracy filharmonii, to widział, że poza muzykami i dyrygentek, których widać na scenie jest jeszcze cały sztab ludzi, których nie widać. Są to inspicjenci, kasjerki, pracownicy biurowi itp., których pracę widać mniej lub bardziej, ale jest jeszcze jedna bardzo ważna osoba, której na ogół nie widać, ale bez niej nie jeden koncert nie wybrzmiałby jak należy. Mówiąc koncert, mam na myśli również koncerty rozrywkowe. Osobą, o której mówię jest reżyser dźwięku, bądź jak inni go nazywają realizator dźwięku. Nie zawsze te role się pokrywają, bo jednak reżyser dźwięku jest szerszym pojęciem, jednak wymagania co do fachowości tychże osób są jednakowo wysokie.

Czy reżyserem dźwięku może być ktokolwiek, kto nauczy się obsługiwać sprzęt nagłaśniający? Absolutnie nie! Owszem, takie umiejętności są niezbędne w tej pracy, jednak realizacja dźwięku wymaga dużo wyższych kompetencji.

A zatem czym zajmuje się reżyser dźwięku?
-reżyser dźwięku odpowiada za realizowanie artystycznej wizji kompozytora, dyrygenta lub reżysera w tworzonym przedsięwzięciu
- nadzoruje i kontroluje całokształt procesów, związanych z kreacją warstwy dźwiękowej filmu, programu radiowego lub telewizyjnego, widowiska, koncertu, lub przedstawienia
- czuwa także nad realizacją nagrań studyjnych wydawnictw muzycznych
- sprawuje nadzór techniczny i artystyczny nie tylko nad nagrywaniem, ale i nad realizacją idei i pomysłów reżysera w tworzonym dziele, w niektórych przypadkach jest także ich współautorem
- przy współpracy z reżyserem, kompozytorem, dyrygentem oraz operatorem dźwięku dba o jakość artystyczną strony dźwiękowej

Wymagania zawodowe:
- posiadanie dyplomu uczelni wyższej – kierunek reżyseria dźwięku
- umiejętność obsługi komputera oraz znajomość oprogramowania – przy dzisiejszym rozwoju techniki prace związane z montażem i obróbką zgromadzonych materiałów dźwiękowych wykonuje się właśnie tylko przy użyciu komputera
- w tym zawodzie wymaga się nie tylko znajomości dźwięku i jego charakterystyki. Chodzi o znajomość gatunków muzycznych, instrumentów, emocji muzycznych i kilku innych ważnych elementów, dzięki którym można operować łatwo nastrojem w filmie czy dziele telewizyjnym.
- realizator dźwięku, czyli jak go potocznie nazywamy dźwiękowiec, to także człowiek od technicznej obsługi dźwięku. Musi zadbać o jego odpowiednie parametry, przestrzenność, barwę, a także głośność
- uzdolnienia techniczne i muzyczne – często zdarza się, że coś nie działa tak jak potrzeba, a w pobliżu nie ma żadnego technika, który mógłby pomóc, wtedy przydają się własne zdolności
- wiedza dotycząca nowoczesnej techniki audio-wizualnej

Predyspozycje:
- wymagany ponadprzeciętny słuch muzyczny oraz umiejętność myślenia przestrzennego. Bez tego nie ma przyszłości w tym fachu
- konieczna wyobraźnia – szczególnie chodzi tu o wyobraźnię dźwiękową i twórcze myślenie
- cierpliwość, dokładność i zdolność koncentracji
- umiejętność współpracy z ludźmi – całość realizacji dźwiękowej dzieła wymaga współpracy z ludźmi (poczynając od konsultacji z reżyserem założeń dotyczących dźwięku po współpracowników i zwykłych montażystów, dlatego reżyser dźwięku musi być osobą komunikatywną i zdolną do efektywnej pracy w zespole)
- odporność psychiczna – jest to praca wykonywana często w dużym stresie, pod presją czasu, dlatego trzeba umieć zachować zimną krew aby nie powodować konfliktów

Charakterystyka zawodu:
- ściśle współpracuje z reżyserem, dyskutując elementy oprawy dźwiękowej i współtworząc scenopis dzieła
- realizator dźwięku zaczyna pracę od zaznajomienia się ze scenariuszem lub konspektem programu, a potem przy współpracy z reżyserem i realizatorem całego programu przygotowuje dokumentację realizacyjną
- bierze udział przy doborze ludzi do ekipy dźwiękowej, sprzętu, który będzie wykorzystywany do realizacji dźwięku, czuwa nad właściwym ustawieniem mikrofonów
- udziela praktycznych wskazówek poszczególnym uczestnikom przedsięwzięcia, dotyczących ich rozlokowania na scenie, głośności wyjściowej instrumentów, odległości mikrofonów od ust występujących aktorów, etc.
- na końcu wykonuje ostateczną obróbkę zgromadzonego materiału i montaż według zaleceń zawartych w scenopisie
- osoba obsadzona na tym stanowisku nie zajmuje się zwykle wykonywaniem czynności związanych z ulokowaniem poszczególnych sprzętów i elementów nagłośnienia; te obowiązki spoczywają na operatorach dźwięku lub technicznych

Praca:
- miejscem pracy realizatora dźwięku jest przestrzeń, w której odbywa się dane przedsięwzięcie, wymagające profesjonalnego nagłośnienia lub zarejestrowania
- reżyser spędza większość czasu przed ekranem komputera lub za konsoletą, kontrolującą poziomy poszczególnych kanałów

Droga do zawodu:
- aby pracować w tym zawodzie należy zdobyć wykształcenie muzyczne. Włącznie ze studiami w Akademii Muzycznej na Wydziale Reżyserii Dźwięku. Nie jest łatwo zdać egzaminy na ten wydział bez ukończenia szkół muzycznych albo gruntownej edukacji muzycznej, głównie nauki tzw. kształcenia słuchu. Zdobywa się tam wiedzę w zakresie estetyki dźwięku, praw akustyki, obsługi urządzeń etc.

Wszystko, co tutaj przytoczyłam (za: aleklasa.pl) to oczywiście wymagania maksymalne. Jest wiele miejsc, gdzie nie wykonuje się wszystkich prac na raz, bo nie w każdym miejscu np. kręci się film, czy nie wszędzie grywa orkiestra symfoniczna, nie każdy realizator robi też nagrania studyjne, czy realizuje przedstawienie teatralne. Pojemność tego zawodu jest jednak ogromna i jedna umiejętność jest absolutnie wspólna i niezbędna- dobry, selektywny słuch.

Tradycyjnie, zapraszam do obejrzenia filmu na temat pracy reżysera dźwięku, w tym przypadku pracującego przy orkiestrze filharmonii: (można tam m.in. zobaczyć jak różne bywają mikrofony i jak różne mają zadania i jak inaczej zbierają dźwięk i że nie jest wszystko jedno jakiego mikrofonu użyjemy na scenie)