Kto tak pięknie gra (strunowe klawiszowe lub młoteczkowe)

Instrumenty strunowe młoteczkowe charakteryzują się tym, że źródłem dźwięku jest uderzenie w struny. Grający uruchamia mechanizm młoteczkowy (jak w fortepianie czy w pianinie), czy bezpośrednio uderza metalowymi łyżeczkami (jak na cymbałach).

Fortepian to najpopularniejszy i najłatwiej rozpoznawalny europejski instrument muzyczny. Składa się z drewnianej obudowy (pudła rezonansowego), która kryje w sobie żelazną ramę, na której napięte są poziomo struny oraz połączony z klawiaturą mechanizm młoteczkowy. Dźwięk powstaje w wyniku uderzania strun pokrytymi filcem młoteczkami.
Obudowa fortepianu zrobiona jest zwykle z drewna jodłowego a rama wykonana z żeliwa. Instrument ten ma dużą skalę dźwięków, którą przewyższa jedynie skala organów, a ponadto wyróżnia się wielką ekspresją muzyczną i możliwościami stopniowania dynamiki (głośności). Klawiatura fortepianu liczy 88 klawiszy, choć są także instrumenty z 97 klawiszami, a w pudle rezonansowym zamontowane są 243 struny o różnych długościach, w tym pojedyncze, pary i grupy składające się z trzech strun. Fortepian ma także 3 pedały nożne służące do zmiany brzmienia. Pedał prawy podnosi wszystkie tłumiki i pozwala strunom swobodnie drgać, pedał lewy powoduje ściszenie granych dźwięków, a pedał środkowy (nie zawsze występujący) ma działanie nieco podobne do prawego pedału. Umożliwia bowiem utrzymanie niektórych tłumików w podniesionej pozycji. Istnieją różne rozmiary fortepianów, w tym mniejszy fortepian gabinetowy i wielki fortepian koncertowy.

Od XVIII wieku budowano też fortepiany stojące, o pionowym układzie strun, takie jak np. fortepian zwany lirą, żyrafą czy piramidą. Odmianą fortepianu jest też pianino. I tu w zasadzie przechodzimy płynnie do kolejnego instrumentu. Pianino zdobyło ogromną popularność w drugiej połowie XIX wieku, wypierając z mieszczańskich domów znacznie droższy i większy fortepian. Czyli najkrócej można powiedzieć, że pianino jest pionową odmianą fortepianu. Pionową, ponieważ płyta główna, która w fortepianie ułożona jest poziomo i to ona stanowi największą powierzchnię fortepianu, w pianinie ustawiona jest w pionie, by maksymalnie zmniejszyć jego rozmiar.

Barwę fortepianu oraz kilka ciekawostek o nim można usłyszeć tutaj:

Barwa pianina nie różni się jakoś specjalnie od barwy fortepianu. Mogą różnić się głośnością, ponieważ fortepian posiada dużo większe pudło akustyczne, a także ma otwieraną dużą klapę, która zwiększa natężenie dźwięku. Jednak barwa obydwu instrumentów jest jednakowa.

Cymbały, zupełnie niesłusznie kojarzą nam się z instrumentami perkusyjnymi. Błąd ten często wynika stąd, że popularne wśród instrumentów szkolnych dzwonki, mylnie nazywane są cymbałkami. W prawdziwych cymbałach źródłem dźwięku są metalowe struny biegnące wzdłuż pudła rezonansowego o kształcie przypominającym trapez, w które uderza się drewnianymi pałeczkami zwanymi palcatkami. Wielkość pudła rezonansowego instrumentu oraz liczba strun nie są sztywno ustalone. Struny rozpięte wzdłuż pudła tworzą kilkanaście pasm wysokościowych. Struny melodyczne i basowe rozmieszczone są naprzemiennie. Melodyczne dzielone są przez jeden z dwóch długich podstawków w stosunku kwinty. Niedzielone struny basowe opierają się na drugim podstawku, umieszczonym bliżej krawędzi pudła. Cymbały mają zwykle dwa otwory rezonansowe, tworzące ozdobne rozety.
O cymbalistach mówi się, że doskonale potrafią się odnaleźć w każdej sytuacji muzycznej. W zespołach pełnią różne funkcje – uczestniczą w prowadzeniu melodii, wypełniają harmonicznie przestrzeń między głosem melodycznym a basem, a także kształtują warstwę rytmiczną. Wszechstronność instrumentu, a także niepowtarzalna barwa jego długo wybrzmiewających współbrzmień sprawiają, że znakomicie sprawdza się on w grze solowej.
W polskiej kulturze tradycyjnej występują dwa rodzaje cymbałów – rzeszowskie i wileńskie. Instrument popularny na Rzeszowszczyźnie i w południowej części Ziemi Lubelskiej ma większe rozmiary i większą siłę dźwięku. Pełni przede wszystkim funkcję harmoniczną i rytmiczną jako składnik ludowych kapel. Na cymbałach wileńskich częściej gra się melodycznie i solistycznie.
Barwa, kształt i sposób grania na cymbałach do zobaczenia i usłyszenia tutaj:

A pod tym linkiem można znaleźć całą playlistę z kolejnych edycji Spotkań Cymbalistów, gdzie można podziwiać kunszt oraz urok tychże instrumentów: -> playlista